Nét văn hóa đặc trưng của Nhật Bản với lễ hội OBON

1. Tìm hiểu lịch sử ra đời lễ hội Obon tại đất nước Nhật Bản

Obon (お盆) được xem là một lễ hội Phật giáo ở xứ sở Phù Tang. Mục đích chính của lễ hội này để tưởng nhớ tổ tiên và cha mẹ, đó là những người đã khuất. Lễ hội Obon (Ô BÔN) còn có tên gọi khác là lễ hội Bon hay lễ hội của những con thuyền thả trôi sông.

Theo truyền thuyết có ghi lại câu chuyên cảm động về tình mẫu tử của một người tên là Mokuren, chính ông là đệ tử của phật giáo đã tu hành đắc đạo. Ông Mokuren mất mẹ từ sớm, vì vậy ông có tư tưởng báo hiếu thông qua việc kết nối với linh hồn của người mẹ quá cố của mình. Tuy nhiên khi gặp được linh hồn của bà mẹ, ông mới hay biết mẹ của mình đang bị đày dưới địa ngục rất khổ đau do trước đây mẹ của ông làm nhiều việc ác, trái với đạo lý con người. Day dứt bám theo ông và Mokuren quyết định tìm đến đức phật để kiếm tìm sự giúp đỡ. Cảm động trước ý định báo hiếu đó, đức phật đã đưa cho Mokuren một cách giải thoát cho linh hồn người mẹ của ông đó là hãy dâng lên những lễ vật để cúng cho các nhà tu đang tu hành trong dương gian. Thời điểm diễn ra vào ngày 15 tháng 7.

Nhờ vậy mà mẹ của Mokuren đã được giải thoát khỏi vòng đày ải dưới địa ngục, và điều này cũng làm cho ông thực sự vui mừng. Khi gặp lại linh hồn của người mẹ, ông Mokuren vui sướng nhảy múa, đó cũng là điệu múa đặc trưng của lễ hội Obon được gìn giữ cho tới ngày nay. Điệu múa gắn liền với nhân vật Mokenru đó gọi là Bon – Odori.

Điệu nhảy BON-ODORI được xem như nét văn hóa đẹp của người dân Nhật Bản

Theo sử sách để lại, lễ hội OBON của Nhật Bản có cách đây khoảng trên 500 năm và gắn liền với câu chuyện như trên. Nhiều yếu tố mang tính tâm linh và người Nhật họ tin rằng linh hồn của người đã khuất sẽ trở về dương gian thăm gia đình người thân họ hàng của mình. Cứ hàng năm người dân Nhật Bản lại tổ chức lễ hội Obon để để cầu nguyện cho linh hồn của tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã mất luôn được mát mẻ khi ở bên kia thế giới và thể hiện lòng biết ơn đối với họ.

2. Các nghi thức tổ chức diễn ra của lễ hội Obon tại Nhật

Ở các khu vực khác nhau tại Nhật Bản, thời điểm tổ chức lễ hội Obon cũng khác nhau. Có những vùng lễ Obon diễn ra khoảng thời gian từ 13/7 tới ngày 16/7 như vùng Tokyo, Yokohama và vùng Tōhoku. Bên cạnh đó cũng có địa phương tổ chức lễ Obon trong khoảng thời gian từ 13/8 đến 16/8, đây là ngày phổ biến rộng rãi và là ngày hội Obon lớn nhất được tổ chức tại Kyoto- Nhật Bản. Trình tự diễn ra các sự kiện của lễ hội Obon:

• Ngày 12/8 : Với quan niệm đón rước linh hồn của tổ tiên về với gia đình một cách nhanh chóng nhất, người dân Nhật Bản đã tự tay tạo ra những chú ngựa bằng quả dưa chuột và những que tăm. Và lưu luyến để người đã khuất thong thả về với thế giới bên kia, những con bò bằng quả cà tím cũng được người dân tự làm ra. Người dân Nhật cho rằng linh hồn sẽ cưỡi những chú bò sẽ bước đi chậm rãi.
  
  

  Quan niệm linh hồn người đã khuất sẽ cưỡi ngựa để trở về thăm gia đình và cười bò

  khi trở lại với thế giới bên kia của người dân Nhật Bản

• Ngày 13/8, nhóm lửa đón tổ tiên- Mukaebi : ở Nhật người ta sử dụng cành cây gai Ogara để đốt lửa. Lửa biểu tượng cho phần dương, là nơi soi sáng có khói để linh hồn người đã khuất tìm về với gia đình nhanh nhất trên trần gian.

  Cành cây gai Ogara sử dụng để đốt lửa đón linh hồn người đã khuất trong lễ hội OBON

• Ngày 14/8 và ngày 15/8 : Thành viên trong gia đình sẽ tổ chức đi viếng mộ phần. Chuẩn bị cho ngày quan trọng này, họ sẽ dâng hoa quả và bánh truyền thống để thắp hương tổ tiên của mình với sự biết ơn to lớn. Các thành viên trong gia đình sẽ có thời gian tập trung lại để cùng nhau tưởng nhớ những người đã khuất.

•  Ngày 16/8 : Đây cũng là ngày cuối cùng trong dịp lễ Obon của Nhật Bản được diễn ra. Sau những công việc chuẩn bị đón rước, đốt lửa soi đường dẫn lối, thắp hương tưởng nhớ tổ tiên, thì trong ngày cuối cùng tổ chức đốt lửa để tạm biệt tổ tiên, ông bà cha mẹ đã khuất.

  
  Không gian lung linh được trang trí bằng đèn lồng trong lễ hội OBON- Vu Lan của Nhật

Lễ dâng lửa Obon ở Nhật Bản được tổ chức vào khoảng 20 giờ ngày 16 tháng 8, thời điểm này có hàng ngàn người đổ về Kyoto để xem những ngọn lửa được thắp sáng lên với nhiều ý nghĩa. Các điệu múa truyền thống của lễ hội Obon được tổ chức tại chùa Yusen-ji dưới chân các ngọn núi ngay khi các đám lửa cháy hết. Daimoku và Sashi là 2 điệu múa đặc trưng và nó thường được diễn ra trong vòng 1 giờ đồng hồ.

Chương trình bắn pháo hoa cùng với những ngọn lửa thắp sáng trong lễ hội

Rất nhiều hoạt động khác cũng được tổ chức trong dịp lễ hội Obon để tưởng nhớ đến tổ tiên của người dân Nhật Bản. Trang phục truyền thống Yukata trong lễ hội Obon được sử dụng để mặc, đây cũng là một trong những loại trang phục Kimono nổi tiếng của quốc gia này. Các trò chơi gian gan được tổ chức sôi động như câu cá, bịt mắt đập dưa hấu. Kết thúc buổi lễ hội Obon Nhật Bản là màn biểu diễn pháo bông, thả đèn lồng, thả thuyền hoa đăng trôi trên sông hay dọc các bờ biển với mục đích đưa tiễn linh hồn của tổ tiên, người thân. Đây là một thời khắc rất thiêng liêng và đẹp trong mắt người dân Nhật Bản.

Thả thuyền và đèn hoa đăng trên sông khi kết thúc lễ OBON 

Lễ hội Obon là một trong những nét văn hóa đặc sắc của Nhật Bản được gìn giữ tới ngày hôm nay. Nó mang lại giá trị tinh thần rất lớn cho dân tộc của quốc gia Phù Tang và đồng thời có một ý nghĩa nhân văn vô cùng cao đẹp. Cũng với lễ hội này, chúng ta có thể liên tưởng tới lễ báo hiếu Vu Lan ở Việt Nam diễn ra vào rằm tháng 7 âm lịch hàng năm. Đó là ngày báo hiếu cha mẹ- ngày xá tội vong nhân hướng con người chúng ta luôn sống chân- thiện-mỹ.